ΑΕΡΑΣ ΤΕΧΝΗΣ ΚΑΙ ΥΨΗΛΗΣ ΔΙΑΝΟΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΟΜΟΓΕΝΕΙΑ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΥΟΡΚΗΣ

Η ‘ΑΣΚΗΤΙΚΗ’ ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΣΆΝΤΟΡΑ

To MGTVUSA βρέθηκε στο κατάμεστο από το κοινό Σταθάκειο Θέατρο την Κυριακή 24 Απριλίου 2016 για να καλύψει μία από τις σημαντικότερες πολιτιστικές εκδηλώσεις που οργανώθηκαν για την ομογένεια από το Federation of Hellenic Societies of Greater New York και τον κύριο Πέτρο Γαλάτουλα. Επρόκειτο για ένα ολοκληρωμένο αφιέρωμα στον Έλληνα συγγραφέα ο οποίος κατέκτησε και συγκίνησε τον κόσμο με την δύναμη των ιδεών του, όπως αυτές εκφράζονται μέσα από τα λογοτεχνήματά του και συγκεκριμένα μέσα από το έργο του ‘ΑΣΚΗΤΙΚΗ’. Η εξαιρετικά ταλαντούχα ηθοποιός και πρωταγωνίστρια της βραδιάς, κα. Αγγελική Σάντορα έμεινε μαζί μας μετά το τέλος της παράστασης για να μας παραχωρήσει μία ουσιαστική συνέντευξη – ανάλυση της συγκεκριμένης καλλιτεχνικής προσπάθειας, η οποία εντυπωσίασε, συγκίνησε και καταχειροκροτήθηκε από το κοινό.

Ερώτηση: Πώς προέκυψε η ιδέα για την συγκεκριμένη καλλιτεχνική παραγωγή;

Η ‘ΑΣΚΗΤΙΚΉ’ του Νίκου Καζαντζάκη παρουσιάστηκε στην Αμερική, αφου πρώτα δοκιμάστηκε με τεράστια επιτυχία στην Δημοτική Πινακοθήκη Πειραιά και στο Δημαρχείο της Νίκαιας στην Ελλάδα υπό την αιγίδα της UNESCO Πειραιώς και Νήσων. Είναι ένα έργο δυνατό και πάντα διαχρονικό, που κατά την γνώμη μου όχι μόνο έχει σημαντική θέση στα θέατρα και στις εκδηλώσεις τέχνης, αλλά θα έπρεπε να είναι ένα από τα σχολικά εγχειρίδια με βάση το οποίο οι νέοι θα μπορούν να ΕΞ- ΑΣΚΟΥΝΤΑΙ, ώστε να γίνουν υγιείς πολίτες νέων πιο υγειών κοινωνιών. Ο διεθνούς αναγνώρισης συγγραφέας μας Νίκος Καζαντζάκης μέσα από το έργο του αυτό εκπαιδεύει τους νέους πολίτες και ηγέτες της παγκοσμιοποιημένης γης των ημερών μας καταδικάζοντας τον ρατσισμό και τον φόβο του διαφορετικού από εμας και προτείνοντας ενωτικές λύσεις και αυτό είναι ένα από τα σημαντικότερα μηνύματα τα οποία έχει χρέος να διαδώσει κάθε καλλιτέχνης και δάσκαλος.

Ερώτηση: Ο Νίκος Καζαντζάκης λοιπον μας δίνει τις λύσεις και τις απαντήσεις που χρειαζόμαστε αναφορικά με τα φλέγοντα ζητήματα του σήμερα μέσα από την ‘ΑΣΚΗΤΙΚΗ’ του;

Βεβαίως. Η μέριμνα των μεγάλων διανοητών, στους οποίους αδιαμφισβήτητα ανήκει ο Καζαντζάκης αφορά στις ηθικές αξίες. Για την επικράτηση και την διατήρηση των ηθικών αυτών αξιών όμως ο Καζαντζάκης δηλώνει ότι απαιτείται σκληρός και συνειδητοποιημένος αγώνας τόσο σε προσωπικό, όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. Αυτό είναι που συνιστά την πραγματική ελευθερία πέρα από φρούδες ελπίδες και μικροπρεπείς φόβους: η γνώση ότι όλοι είμαστε ένα, όλες οι ράτσες του κόσμου και ολόκληρη η φύση είμαστε ένα και ακόμη είμαστε ένα με τον Θεό αυτής της φύσης, ο οποίος με αγωνία συμμετέχει στον αγώνα μας. Στον αγώνα της ανθρωπότητας να σωθεί και να εξυψωθεί μέσα από την δημιουργία, την αγάπη, τον έρωτα, την σύμπραξη. Ο Θεός του Νίκου Καζαντζάκη δεν είναι ένας απόμακρος τιμωρός Θεός, είναι ένας ανθρώπινος Θεός με τον οποίο ‘καθόμαστε στο ίδιο τραπέζι, πίνουμε το ίδιο κρασί στην χαμηλή τούτη ταβέρνα της γης’. Ο Θεός όμως του Καζαντζάκη δεν είναι ούτε και ο καλός Θεός που όλους θα μας λυπηθεί και θα μας σώσει. Η κραυγή της ‘ΑΣΚΗΤΙΚΉΣ’ φωνάζει ‘όχι ο Θεός θα μας σώσει, εμείς θα σώσουμε τον Θεό’. Ο Θεός μας είναι καλός μόνον γιατί είναι δίκαιος. Τέτοιου είδους νοήματα ή μάλλον συγκεκριμένες απαντήσεις στα υπαρξιακά και κοινωνιολογικά προβλήματα διατρέχουν την ‘ΑΣΚΗΤΙΚΉ’. Η αξία του φιλοσοφικού αυτού έργου είναι ασύγκριτη.

Ερώτηση: Ο Νίκος Καζαντζάκης εκτός των άλλων ήταν και ένας μεγάλος ταξιδευτής. Πόσο αυτό συνέβαλε στην συγκρότηση των ιδεών του ειδικά της ιδέας ότι ‘όλοι είμαστε ένα’ σε αυτήν την γη;

Μέσα από την τετραετή εμπειρία μου στην Διεύθυνση Θεάτρου του Ομίλου UNESCO Πειραιώς και Νήσων, ο οποίος βρίσκεται στην υπηρεσία του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για θέματα που αφορούν στην εκπαίδευση, τις επιστήμες και τον πολιτισμό, συνειδητοποίησα ότι η ξενοφοβία και οι τάσεις αλαζονείας, ρατσισμού και εχθρικής διάθεσης μεταξύ των ανθρώπων και επομένως και των λαών εν γένει καταρρίπτονται με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο μέσω της ανταλλαγής ιδεών και της επαφής με τους διαφορετικούς από τον δικό μας πολιτισμούς. Κάθε συνάντηση, συνέδριο ή πολιτιστική εκδήλωση, κατά την οποία παρουσιάζονται πτυχές της παράδοσης και της κουλτούρας ξένων χωρών ανοίγει κάθε φορά λίγο περισσότερο το μυαλό ακόμη και των πιο ‘ανοιχτόμυαλων’ ανθρώπων και αυτό αποτελεί ένα ανυπολόγιστο κέρδος. Ο Νίκος Καζαντζάκης τόσο με τα πραγματικά του ταξίδια, όσο και με τα ταξίδια της διάνοιάς του αποτελεί το πρότυπο του ‘ανοιχτόμυαλου’ ανθρώπου που στέκεται με γόνιμη κριτική διάθεση απέναντι στα πράγματα και μας καθοδηγεί με πάθος, αλλά και με λογικά επιχειρήματα. Ήταν ένας πραγματικός ‘πολίτης του κόσμου’, όπως και ο Σωκράτης και γι αυτό άγγιξε με το έργο του ολόκληρο τον κόσμο.

Ερώτηση: Ποια η θέση της ‘ματωμένης’ σήμερα Ελλάδας στην σύγχρονη παγκόσμια πολιτιστική κοινότητα?

Είναι κοινή πεποίθηση ότι η Ελλάδα και ο πολιτισμός της τόσο ο αρχαίος, όσο αυτός της νεότερης φιλειρηνικής πολιτικής μας στα Βαλκάνια αποτελούν ένα κεντρικό σημείο αναφοράς του ανθρωπιστικού πνεύματος του παγκόσμιου πολιτισμού. Παρά τις όποιες κρίσεις το ανθρωπιστικό ιδεώδες και η βαριά μας βιομηχανία που δεν είναι άλλη από τον πολιτισμό μας εξακολουθεί να έχει την ίδια σφοδρή δύναμη και αξία στην παγκόσμια κοινότητα. Έτσι κι αλλιώς πάντοτε, όταν η Ελλάδα μας βρισκόταν σε πόλεμο, κατοχή και γενικώς δυσμενείς συνθήκες, οι Έλληνες διανοητές μετανάστευαν στο εξωτερικό και έδιναν τον αγώνα τους από εκεί: εξέδιδαν συγγράμματα, έδιναν συνεντεύξεις, μετέδιδαν το ελληνικό πνεύμα και επηρέαζαν τους κύκλους της πολιτικής, της διπλωματίας, της τέχνης και της διανόησης, ενώ πολλές φορές συγκέντρωναν χρήματα για τις ανάγκες όσων υπέφεραν στην πατρίδα. Όπως αναφέρει ο Νίκος Καζαντζάκης, ‘έλεος, ευγνωμοσύνη και σέβας μας κυριεύει για τους παλιούς μας συντρόφους στην μάχη…. Είναι η σειρά μας’.

Ερώτηση: Ποιοι είναι οι προσωπικοί σας επαγγελματικοί στόχοι για το μέλλον;

Μετά από τις σπουδές μου στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία και το θέατρο και μετά την εγκατάστασή μου στην Νέα Υόρκη, έχω θέσει ως επαγγελματικούς μου στόχους την προώθηση των σημαντικότατων αυτών ελληνικών ιδεών μέσα από καλλιτεχνικά, αλλά και εκπαιδευτικά πρότζεκτς τόσο στην ελληνική γλώσσα για την ομογένεια, όσο και στην αγγλική για το ευρύ Αμερικανικό και διεθνές κοινό, όπως τα αποσπάσματα τραγωδιών και κωμωδιών που παρουσιάσαμε σε συνεργασία με την Αμερικανική UNESCO for Peace την Ημέρα του Νελσον Μαντέλλα στο Maryland, αλλά και σε άλλα αμερικανικά foundations, τα οποία αναπτύσσουν έντονη φιλανθρωπική δράση αποστέλλοντας οικονομική βοήθεια τόσο στα παιδιά της Ελλάδας που αποτελούν θύματα της οικονομικής κρίσης, όσο και στα παιδιά πρόσφυγες από την Συρία, τα οποία βρίσκουν καταφύγιο στην χώρα μας.

Ερώτηση: Θα θέλατε να προσθέσετε κάτι άλλο;

Θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά την κα Νίκη Σταύρου, Διευθύντρια των εκδόσεων Καζαντζάκη για την ευγενική παραχώρηση της άδειας, ώστε να ανεβάσουμε αυτή την παράσταση. Ευχαριστώ ακόμη τον Πρόεδρο του Federation of Hellenic Societies of Greater New York κ. Πέτρο Γαλάτουλα για το όραμά του στον πολιτισμό και την αγκαλιά που μας έδωσε εδώ στην Νέα Υόρκη, την πρόεδρο της Πολιτιστικής Επιτροπής της Ομοσπονδίας κα. Αυγερινή Κατέχη και κυρίως τον κ. Γιάννη Κριαρά, για την βοήθειά τους στην διοργάνωση της εκδήλωσης. Τέλος, θα ήθελα να αναφερθώ στην παρουσία των Κρητών μουσικών και τραγουδιστών, η οποία δημιούργησε μια εκρηκτική ατμόσφαιρα στην βραδιά και πλαισίωσε με τον καταλληλότερο τρόπο την μυστικιστική, αλλά και εκστατική ταυτόχρονα ατμόσφαιρα της ‘ΑΣΚΗΤΙΚΉΣ’. Μαζί με τους κ. Φασαράκη και Μανουσελάκη εμφανίστηκε η αγαπητή συνάδελφος Ελληνοαμερικανίδα ηθοποιός Σοφία Κόκονας παρεμβάλλοντας ένα παραδοσιακό τραγούδι της Κρήτης στον θεατρικό μονόλογο. Η φωνή της έχει μια καταπληκτική χροιά που αποδίδει τον δυναμισμό των γυναικών της Κρήτης και άγγιξε βαθιά το κοινό. Τους ευχαριστώ όλους πολύ για την υπέροχη συνεργασία.

ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Του Αλέξανδρου Κολόμβου, Ιστορικού-Εκπαιδευτικού

Συμπληρώνονται και φέτος 103 χρόνια από την απελευθέρωση της Χίου στις 11 Νοεμβρίου του 1912.  Για άλλη μια χρονιά φορά μας καλεί το χρέος της ιστορικής μνήμης να αναλογιστούμε τα ηρωϊκά γεγονότα που εκτυλίxθηκαν στη μυροβόλο νήσο Χίο μέχρι να σημάνουν επικά οι καμπάνες της απελευθέρωσης από τον τουρκικό ζυγό.  Εμείς οι εκπαιδευτικοί συνήθως διδάσκουμε στα παιδιά για την Ελληνική Επανάσταση του 1821 ως το έτος έναρξης της επανάστασης για την απελευθέρωση από την καταπιεστική Οθωμανική Αυτοκρατορία και φτάνουμε το πολύ μέχρι την ίδρυση του νεοσύστατου ελληνικού κράτους το 1830 κλείνοντας το κεφάλαιο της τουρκοκρατίας.   Λόγω του βεβαρυμένου προγράμματος, συνήθως δεν έχουμε χρόνο να αναφερθούμε σε γεγονότα της τοπικής ιστορίας, παρότι προσπαθούμε πολλοί από εμάς να δώσουμε παραδείγματα μέσα από την τοπική ιστορία για να φανεί ότι πολλά ακριτικά μέρη της πατρίδας μας άργησαν να απελευθερωθούν από τους Τούρκους και παρέμειναν στη σκλαβιά μέχρι και τις αρχές του 20^ου αιώνα.  Αυτό συνέβη με την πολύπαθη λόγω των αγαρηνών Χίο που υπέστη ανείπωτες θηριωδίες, από την περιώνυμη σφαγή της το 1822 μέχρι την πολυπόθητη απελευθέρωση της στις 11 Νοεμβρίου του 1912 ενώ την ίδια χρονιά απελευθερώθηκε η Θεσαλονίκη και έναν χρόνο αργότερα έγινε η επίσημη ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα.

Στο όλο κλίμα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου (1912-1914, το 1912 και το 1913), είχε ξεκινήσει λοιπόν ένα κίνημα αντίστασης σε όλα τα Βαλκάνια εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.  Στην Ελλάδα, το εναρκτήριο λάκτισμα έγινε στη Δυτική Μακεδονία, έφτασε και στα νησιά με πρωτοβουλία του ναυάρχου Παύλου Κουντουριώτη, πρώτα στο Ανατολικό Αιγαίο και εν συνεχεία στο Βόρειο Αιγαίο με τα Ψαρρά και τη Λέσβο στις 8 Νοεμβρίου και εν συνεχεία τη Χίο, τρεις μέρες μετά.  Προηγήθηκε επαφή Χιωτών με τον Ελευθέριο Βενιζέλο, όπου του ζήτησαν να μεσολαβήσει για να απελευθερωθεί το νησί που όμως δεν ευοδώθηκε, καθώς ο τούρκος στρατιωτικός διοικητής Ζιχνή-Μπέης που κατείχε το νησί αρνιόταν σθεναρά να το παραδώσει.  Στις 11 Νοεμβρίου λοιπόν κατέφτασε στο λιμάνι της Χίου ο ελληνικός στόλος με μοίρα αποτελούμενη από 3 καταδρομικά «Μακεδονία», «Εσπερία», «Αρκαδία», δύο αντιτορπιλικά «Νέα Γενεά», «Κεραυνός» και 3 μεταγωγικά «Πατρίς», «Σαπφώ», «Εριέττα» με 2500 στρατιώτες.   Η απόβαση ξεκίνησε στις τρεις και τέταρτο το μεσημέρι και ολοκληρώθηκε στις 7 το βράδυ.  Την απόβαση εμπόδισαν 400 τούρκοι στρατιώτες των οποίων η αντίσταση τους κάμφθηκε προσωρινά μετά από βομβαρδισμό που δέχτηκαν από τον ελληνικό στόλο και οπισθωχώρησαν σε ασφαλέστερες περιοχές, όπως στην εριοχή Καρυών, Μονής Αγίου Μάρκου και Νέας μονής.   Ο ελληνικός στρατός, αποτελούμενος από τρία τάγματα πεζικού και μια ορεινή πυροβολαρχία, θρήνησε τους πρώτους νεκρούς τον Εμμανουήλ Ποθητό και τον Ιωάννη Χρυσολωρά.  Εν συνεχεία, διανυκτέρευσε στο χωριό Κοντάρι και γνώρισε λαμπρή υποδοχή, όπως και ο αρχηγός του συνταγματάρχης Νικόλαος Δελαγραμμάτικας που τον καλωσόρισαν με ενθουσιασμό και ευγνωμοσύνη ο Μητροπολίτης Χίου Ιερώνυμος Γοργίας και ο Δήμαρχος Νικόλαος Κουβελάς μαζί με τους πανηγυρίζοντες πολίτες.  Ο Ζιχνή –Μπέης εξακολουθούσε να αρνείται την παράδοση του νησιού.  Ο ελληνικός στρατός έστησε τις προφυλακές τους στον Άγιο Δημήτριο των Τσαγκαράδων και από εκεί παρακολουθούσε τις τουρκικές προφυλακές.  Στις 14 του μηνός, ο ελληνικός στρατός στις Καρυές προσπάθησε δυο φορές να απωθήσει τους τούρκους από την ασφαλή τους κρυψώνα στην κορυφογραμμή του Αίπους, αλλά απέτυχε και στις δύο.   Έτσι, έκαναν κατάληψη του δύσβατου Αίπους αιφνιδιαστικά τα ξημερώματα της 15^ης Νοεμβρίου και καθώς οι τούρκοι  άργησαν να το αντιληφθούν, πολλοί από αυτούς οπισθοχώρησαν.  Τάγμα Πεζοναυτών υπό την καθοδήγηση του αντιπλοιάρχου Νικόλαου Ρίτσου κατευθύνθηκε στις Κυμιές, κυρίεσε τη μάντρα, αλλά εκεί ο Ρίτσος πληγώθηκε και μεταφέρθηκε στο πρόχειρο νοσκομείο που είχε στηθεί στη Σχολή του Αγίου Γεωργίου στο Βροντάδο.  Εκεί, αξίζει να σημειωθεί προσέφερε ηρωϊκά τις ιατρικές του υπηρεσίες ο γιατρός Γεώργιος Κ. Πιταούλης υποβοηθούμενος από μεγάλη ομάδα γιατρών και Βρονταδούσαινων εθελοντριών που φρόντιζαν την περίθαλψη και τον επισητισμό των τραυματιών.  Ανάλογο λαμπρό παράδειγμα προσφοράς στους τραυματίες έχουμε και στη Χώρα με το Σκυλίτσειο Νοσοκομείο και την ιδιωτική κλινική του χειρουργού Ιωάννη Κουντουρά.

Ο Δελαγραμμάτικας θεωρώντας ότι ενισχύσεις από νέες δυνάμεις δεν θα απέβαιναν καρποφόρες λόγω της μικρής πείρας και προγύμνανσης τους τον οδήγησαν σε νέες διαπραγματεύσεις στις 18 και 19 Νομεβρίου, που όμως κατέληξαν στο κενό.   Έτσι, πλοία κατέφτθασαν  εναντίων των περιοχών των  Αγ. Πατέρων, του Προβατείου, του Αίπους, του Μαρμάρου Καρδαμύλων, του Πιτυούς, της Βολισσού, του Αγ. Ισιδώρου.  Οι τούρκοι οπισχθοχώρησαν καθώς οι Έλληνες προήλαυναν από παντού.   Ο Ζιχνή-Μπέης, περικυκλωμένος σε ασφυκτικό κλοιό στον Κοχλιά, ζήτησε να παραδωθεί, όπως και έγινε  στις 8 το βράδυ της 20ης Δεκεμβρίου του 1912 στις Καρυές στον ταγματάρχη Παπαδημητρίου .  Η παράδοση των τούρκων συνεχίστηκε στις 9 το πρωί της επομένης με την παράδοση 1,994 οπλιτών και υπαξιωματικών και 37 αξιωματικών που θριαμβευτικά παρέλαβε έναν ογκώδη τουρκικό εξοπλισμό από πυρομαχικά, πυροβόλα, τρόφιμα, ακόμα και τηλεφωνικές συσκευές!   Παρόλα αυτά, ο ελληνικός στρατός φέρθηκε με περισσή ανθρωπιά και πολιτισμό στους τούρκους και μάλιστα όσοι τούρκοι ήταν βαριά τραυματισμένοι μεταφέρθηκαν απέναντι στον Τσεσμέ.     Στις 26 και 27 Δεκεμβρίου ο στρατός του Δελαγραμμάτικα αποχώρησε από την Χίο και μετέβη στην Ήπειρο για να συνεχίσει τον απελευθερωτικό του αγώνα.   Αξιοσημείωτη είναι η προσφοσφορά του εθελοντικού λόχου των Καρδαμυλίων, ψυχή του οποίου υπήρξαν ο γιατρός Ηλίας Ασπιώτης και ο Μιχαήλ Ζολώτας, καθώς το σώμα αυτό, στη μάχη της Γριάς και του Καρφωτού, απέκρουσε τους Τούρκους.   Ανάλογο ήταν και το έργο του σώματος των εθελοντών της Βολισσού με το γιατρό Γεώργιο Κοκράνη και το σώμα των Μαστιχοχώρων με αρχηγό τον αρχιμανδρίτη Νεόφυτο Παπαναστασίου, όπου εδώ βλέπουμε και την αποφασιστικής σημασίας συμβολή της εκκλησίας στην Απελευθέρωση της Χίου.  Ο λαός του Βροντάδου όπως και κάτοικοι της Λαγκάδας, της Συκιάδας έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην νικηφόρο έκβαση του αγώνα με τον ηρωϊκό και πατριωτικό εθελοντισμό τους ενώ μεγάλη ήταν και η συμβολή των γυναικών, όπως των Βρονταδούσαινων, τις οποίες προαναφέραμε στο θέμα επισητισμού και περίθαλψης. 

Να μου επιτραπεί στο σημείο αυτό να αναφέρω και μια προσωπική μαρτυρία.  Και οι δυο μου γονείς είναι από το Πυργί της Χίου.  Θυμάμαι όταν ήμουν μικρός η γιαγιά μου η Μαρία Κολόμβου , Η επονομαζόμενη Μαρού, με την βαριά πυργούσικη προφορά της μου έλεγε ότι σαν σε όνειρο θυμόταν σαν σε όνειρο την μητέρα της που την έχασε νωρίς, που της έλεγε πόσο χαρούμενος ήταν ο κόσμος στο Πυργί που έφυγαν οι τούρκοι μετά από τόσα χρόνια.  Η γιαγιά γεννήθηκε το ’11, δηλαδή έναν χρόνο πριν την απελευθέρωση και άκουγε από τους μεγαλύτερους τις διηγήσεις των γεγονότων της απελευθέρωσης της Χίου που ήταν ακόμη φρέσκα στη μνήμη των κατοίκων.

Την μνήμη των ενδόξων ηρώων τιμά σύσσωμος ο λαός και η ηγεσία της Χίου κάθε χρόνο στην επέτειο της απελευθέρωσης.  Από το 1929, υπάρχει με δαπάνη του ναού του Αγίου Γεωργίου Βροντάδου, μαρμάρινη στήλη των πεσόντων στο Αίπος.  Τα τίμια οστά των ηρώων, από το 1954, εναποτέθηκαν σε μαρμάρινη λάρνακα σον πρόναο του ίδιου ναού του Αγίου Γεωργίου στον Βροντάδο.   Στην πλατεία του Βροντάδου, μπροστά στο ναό, τοποθετήθηκαν οι προτομές των Ρίτσου και Παστρικάκη.  Στην περιοχή του Κονταριού, πάνω σε λόφο, στήθηκε προτομή που εικονίζει στρατιώτη του 1912, αφιερωμένη στη μνήμη των πρώτων νεκρών.  Δεν θα παραλείψουμε φυσικά και την μεγαλειώδη εκδήλωση που διοργανώνει κάθε χρόνο ο Φιλοπρόοδος Όμιλος Βροντάδου  με  λαϊκό ανώμαλο δρόμο στη διαδρομή από το ναό του Αγίου Μακαρίου μέχρι την κορυφή του Αίπους, όπου θυσιάστηκαν οι ήρωες της χιακής λευτεριάς. 

Κάνοντας απολογισμό των αιτιών που οδήγησαν στην λαμπρή αυτή νίκη, διακρίνουμε φυσικά την ικανότητα και άρτια στρατιωτική κατάρτιση και το ήθος του συνταγματάρχη Δελαγραμμάτικα, καθώς και των ανδρών του.  Στην επιτυχία του αγώνα, συνέτεινε τα μάλλα, βεβαίως, και η αγαστή συνεργασία της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας και η εύρυθμη λειτουργία των θεσμών, καθώς τους ένωναν όλους πάνω από όλα το χρέος και η αγάπη προς την πατρίδα.  Επίσης, η νίκη αυτή είναι απόηχος ενός γενικότερου κλίματος που υπήρχε μετά τον ατυχή πολέμο του 1897 που πείσμωσε τους Έλληνες και τους οδήγησε στον αίσιο και αποφασιστικό Μακεδονικό Αγώνα (1904-1918) που η έκβαση τους ανύψωσε το ηθικό των Ελλήνων και οδήγησε και σε άλλες νίκες, όπως και της Χίου.  Κλείνοντας λοιπόν, οφείλουμε να τιμάμε και να θυμόμαστε τους ήρωες αυτούς όχι μόνο σε ιστορικές και εθνικές επετείους, όπως η σημερινή των ελευθερωτηρίων, αλλά να τους έχουμε και λαμπρά παραδείγματα στην καθημερινή μας ζωή, να διδάσκουμε στα παιδιά μας την αρετή και την θυσία τους και να γίνουν ο τηλαυγής φάρος που θα δείξει τον δρόμο για να δει η πολύπαθη πατρίδα μας ένδοξες μέρες ηρωϊσμού και εθνικής υπερηφάνιας και στο μέλλον.  Δόξα και τιμή λοιπόν στους ήρωες.  Ζήτω η Χίος μας!  Ζήτω η Ελλάς!    

Η 28η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ: Η ΓΙΟΡΤΗ ΤΟΥ «ΟΧΙ»

Του Αλέξανδρου Κολόμβου, Ιστορικού-Εκπαιδευτικού

           

             

                                    "ΑΕΡΑ"!!!  Φώναζαν οι γενναίοι μας στρατιώτες «πάνω εκεί στις Πίνδου μας τις κορφές»!

 Όπως κάθε χρονιά έτσι και φέτος, καλούμαστε να  αποτίσουμε φόρο τιμής στους ήρωες του Έπους του ’40.  Είναι χρέος μας και δη για εμάς τους απόδημους Έλληνες να κρατήσουμε ζωντανή την ιστορική μνήμη που μας συνδέει με τις ηρωϊκές πράξεις των προγόνων μας και που σε αυτές τις δύσκολες ημέρες της παγκόσμιας κρίσης μας θυμίζει κάποιες άλλες περιόδους του παρελθόντος που και εκείνες είχαν σημαδευτεί από πείνα, δυστυχία, και δοκιμασίες.  Σήμερα, σε μια εποχή που η πατρίδα μας δοκιμάζεται, σε μια εποχή παγκόσμιας κρίσης, όχι μόνο οικονομικής, αλλά και κοινωνικής και πνευματικής, όπου μαζί με τον αγώνα για επιβίωση, ελλοχεύει και ο κίνδυνος  μαρασμού και κρίσεως των αξιών και παραδόσεων της φυλής μας, το έχουμε ανάγκη περισσότερο από κάθε άλλη φορά και ιδιαίτερα εμείς οι απόδημοι, να διατηρήσουμε και να μεταλλαμπαδεύσουμε τις αξίες της φυλής μας και στις νεότερες γενιές.   Γιαυτό ας αφήσουμε τον τηλαυγή φάρο του ένδοξου έπους του ’40 να φωτίσει τις σελίδες του με μια σύντομη ιστορική αναδρομή στα ένδοξα εκείνα γεγονότα.

   

Εβδομήντα δύο χρόνια μας χωρίζουν από την 28^η Οκτωβρίου του 1940, την φθηνοπωρινή εκείνη αυγή, όπου στις 5 το πρωΐ και πριν καν ξημερώσει, σήμαναν εκκοφαντικά οι σειρήνες του πολέμου.  Λίγο πιο πριν, ο Ιταλός πρέσβης στην Ελλάδα Εμμανουέλε Γκράτσι  είχε σύντομη συνάντηση με τον  Έλληνα πρωθυπουργό Ιωάννη Μεταξά.  Διά στόματος Ιωάννου Μεταξά, σύσσωμος ο ελληνικός λαός δήλωσε την άρνηση του να παραδωθεί στην φασιστική Ιταλία του Μπενίτο Μουσολίνι, με τον Γκράτσι να κλείνει την συνάντηση λέγοντας ότι πλέον μόνη λύση είναι ο πόλεμος.  Πριν καλά-καλά συνειδητοποιήσει το πανελλήνιο τι είχε συμβεί, τα ιταλικά στρατεύματα είχαν ήδη επιτεθεί με τρόπο ύπουλο και άνανδρο.  Αετομηλίτσα Ιωαννίνων, Καλπάκι, Λυκορράχη είναι μερικά από τα χωριά και τις τοποθεσίες της αγέρωχης οροσειράς της Πίνδου στα ελληνοαλβανικά σύνορα όπου τα πρώτα ιταλικά στρατεύματα χτύπησαν τα ελληνικά καθώς και άμαχο πληθυσμό αδιακρίτως.  

Ακόμα και την ημέρα της Παναγίας, τον Δεκαπενταύγουστο, δεν δίστασαν οι ιταλοί με υποβρύχιο τους να τορπιλίσουν το ελληνικό καταδρομικό «΄Ελλη».  Για τους έλληνες, ήταν μια βέβηλη και ιερόσυλη πράξη, ένα πισώπλατο χτύπημα.   

Ακόμα υπάρχουν ασπρόμαυρα ντοκουμέντα που γλαφυρά και απέριττα εξιστορούν τις συγκινητικές στιγμές της επιστράτευσης.  Μυριάδες νέοι πήγαιναν στο μέτωπο, πολύ από αυτούς στην πρώτη γραμμή του πυρός, σαν να πηγαίνουν σε πανηγύρι, «με το χαμόγελο στα χείλη», όπως τραγούδησε και η μεγάλη τραγουδίστρια της νίκης Σοφία Βέμπο που βρισκόταν καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου στο πλευρό των στρατιωτών, επισκέπτοντας τους στα νοσοκομεία, εναθαρρύνοντας τους και απαλύνοντας τους τον πόνο τους.    Ένας από αυτούς τους νέους ήταν και ο παππούς μου, ο πατέρας της μητέρας μου, Κωνσταντίνος Γερμανός Κολόμβος.  Πολέμησε γενναία στα βουνά της Αλβανίας ως νοσοκόμος.  Στους ώμους του μετέφερε μέσα στα χιόνα δεκάδες συστρατιώτες του λαβωμένους από σφαίρες ή σακατεμένους από τα κρυοπαγήματα.  Κάποτε ιταλική σφαίρα τον χτύπησε και τον ίδιο στον δεξιό του αντίχειρα.  Είχε όμως, όπως και οι περισσότεροι τότε φαντάροι του ’40, πίστη την Παναγιά.  Και ενώ ήταν να του ακρωτηριάσουν οι γιατροί το δάκτυλο, είδε σε όνειρο την Παναγία που του είπε να το σκάσει κρυφά από  το νοσκομείο και ότι το χέρι του θα γίνει καλά.  Και έτσι και έγινε.  Με τη βοήθεια ενός φίλου του γιατρού και με ζεστά μπάνια, το χέρι του έγινε καλά.  Ο παππούς, όπως και πολλοί άλλοι υπερήφανοι έλληνες στρατιώτες του ’40, δεν δέχτηκε ποτέ να πάρει τιμητική σύνταξη, ως βετεράνος του πολέμου, διότι όπως είπε έπραξε το καθήκον του ως Έλλην στρατιώτης και η τιμή της πατρίδος τιμή δεν έχει και το αίμα που χύθηκε στα κακοτράχαλα χιονισμένα βουνά της Αλβανίας δεν εξαγοράζεται με κανένα επίδομα και με καμία σύνταξη.  Όμως, στεφάνια κλέους και φόρος τιμής αρμόζουν και στις ελληνίδες του ’40 οι οποίες διαδραμάτισαν σημαντικότατο ρόλο στον πόλεμο.   Στο πρόσωπο τους βλέπουμε την ελληνίδα μάνα, νοσοκόμα, αδελφή και αρραβωνιαστικιά.  Κι αυτές μαζί με τη Βασίλισσα Φρειδερίκη έπλεκαν την κάλτσα του στρατιώτη, έφερναν τρόφιμα και πολεμοφόδια στους στρατιώτες και πολλές κατατάσσονταν στον Ερυθρό Σταυρό ως εθελόντριες  νοσοκόμες. 

   

Η ημέρα της λευτεριάς δεν άργησε να έρθει.  Την λήξη του ελληνοϊταλικού πολέμου σήμανε η περίοδος από την 23^η Μαρτίου μέχρι και την 1^η Απριλίου, όπου η χαριστική βολή εναντίον των ιταλών ηρθε από την  αυτοπρόσωπη διοίκηση του αρχιστράτηγου Αλέξανδρου Παπάγου.  Οι Ιταλοί ετράπηκαν εις άτακτον φυγήν και η Αλβανία με τα ηρωϊκά βουνά της έγινε ο τάφος του ιταλικού φασισμού.  Στο Ποίημα του «Πίνδος», ο Στέλιος Σπεράντζας γράφει «με τη λόγχη χαράξαμε αδρό στα βουνά-το όνομα μας λουλούδι- να το πάρει ως τα περάτα ο θρύλος ξανά στους λαούς να το κάνει τραγούδι».  Κορυτσά, Τεπελένι, Ελμπασάν, Άγιοι Σαράντα.    Οι νίκες διαδέχονταν η μία την άλλη.  Το υποβρύχιο «Παπανικολής» δεν έπαψε ακόμα και μέχρι το 1945 να βυθίζει ιταλικά πλοία!

Ο ελληνοϊταλικός πόλεμος είχε τελειώσει, άλλα ήδη η πείνα θέριζε τα περισσότερα ελληνικά νοικοκυριά.  Πολλά σπίτια τα είχε κλείσει ο πόλεμος και ενώ στην επαρχία κάποιοι αυτόχθονες είχαν ελάχιστους πόρους για να ζήσουν, στην Αθήνα και τις κωμοπόλεις, τα τρόφιμα και τα προς το ζην είχαν εξαφανιστεί.   Στην επίταξη, πολλά μουλάρια και άλογα επιτάχθηκαν από τον ελληνικό στρατό ενώ τα περισσότερα δεν επεστράφησαν ποτέ, όπως πολλοί στρατιώτες δεν γύρισαν πίσω ποτέ και άλλοι που γύρισαν ήταν πλέον ανάπηροι πολέμου.  Ελπίδα έδιναν οι έπαινοι από όλες τις χώρες του κόσμου από την Αγγλία του Winston Churchill μέχρι την Τουρκία που η κυβέρνηση της και οι εφημερίδες της επαινούσαν την νικηφόρο σύμμαχο τους στον Β’Παγκόσμιο Πόλεμο Ελλάδα.   Χαρακτηριστική είναι η δήλωση του  Churchill, του τότε πρωθυπουργού της Αγγλίας: «Εφεξής δεν θα λέμε ότι οι Έλληνες πολέμησαν σαν ήρωες, αλλά ότι οι ήρωες πολεμούν σαν Έλληνες».  Είναι σημαντικό για εμάς που ζούμε στην Αμερική να ξέρουμε ότι το 1940 ο Αμερικανός πρόεδρος Franklin Roosvelt δήλωσε ότι «όλοι οι ελεύθεροι άνθρωποι είναι βαθύτατα εντυπωσιασμένοι από το κουράγιο και την σταθερότητα του Ελληνικού έθνους».

Την λαίλαπα του ελληνοϊταλικού πολέμου δεν άργησε να διαδεχτεί η Γερμανική Κατοχή, ένα ισχυρό χτύπημα από την φασιστική Γερμανία του Αδόλφου Χίτλερ.   Η μαύρη αγορά και τα σκοτεινά χρόνια της φτώχειας και της ανέχειας είναι ακόμα χαραγμένα στην μνήμη των παλαιότερων, όπως άλλωστε και οι βαναυσότητες των Γερμανών Ναζί .  Πως μπορούμε να ξεχάσουμε το μαρτυρικό Δίστομο, το χωριό εκείνο όπου οικογένειες ολόκληρες ξεκληρίστηκαν, παιδιά, γυναίκες, ακόμα και έγκυες, θανατώθηκαν με τον πιο αποκρουστικό και απάνθρωπο τρόπο;  Δεν άργησε όμως να έρθει και η Εθνική μας Αντίσταση:  διαδηλώσεις, απεργίες, σαμποτάζ, ανατινάξεις γεφυρών από όπου περνούσαν τα γερμανικά στρατεύματα.   Γράμμος, Γοργοπόταμος, Αλαμάνα.  Όπως λέει και ο ύμνος του ΕΑΜ (του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου) «αστράφτει ο Όλυμπος, βαράει η Γκιόνα, μουγκρίζουν τα Άγραφα σείεται η Στεριά»  και στο τέλος όπως όλοι γνωρίζουμε υψώνεται, όπως πάντα,  σημαία ελληνική.   Όπως τότε που ο Μανώλης Γλέζος και ο Λάκης Σάντας κατέβασαν την ναζιστική σημαία στην Ακρόπολη και έβαλαν την γαλανόλευκη.  Οι Γερμανοί έφυγαν τελικά από την Ελλάδα το 1944.  Ακόμα και ο Χίτλερ παραδέχτηκε ότι από όλους τους εχθρούς του, οι έλληνες έδειξαν το μεγαλύτερο κουράγιο. 

Τα ηρωϊκά κατορθώματα της Ελλάδας του Β’Παγκοσμίου Πολέμου μας θυμίζουν ότι έχουμε χρέος να αντισταθούμε και να προβάλουμε την δική μας προσωπική αντίσταση σε ό,τι απειλεί τις παραδόσεις μας και την διατήρηση της φυλής μας.  Ας φέρνουμε τα παιδιά μας στο ελληνικό σχολείο και στην εκκλησία.  Ας συμμετέχουμε ενεργά στα κοινά της κοινότητας, στις παρελάσεις, τις εθνικές και θρησκευτικές επετείους και ας μάθουμε στα παιδιά μας ότι εκεί πάνω στα χιονισμένα βουνά της Αλβανίας, σε ομαδικούς τάφους, βρίσκονται θαμμένα τα τίμια κόκκαλα των παππούδων τους.  Κανείς δεν ξέρει που βρίσκονται για να τους ανάψει ένα καντηλάκι στην μνήμη τους που έχυσαν μέχρι τελευταίας ρανίδος του αίματος τους για να είμαστε εμείς σήμερα ελεύθεροι και να υπάρχει ακόμα η Ελλάδα, η κοιτίδα του δυτικού πολιτισμού, ο λίκνος του ελεύθερα σκεπτόμενου κόσμου.  Αιωνία και αξιομακάριστος οι μνήμη αυτών!  Ζήτω η 28^η Οκτωβρίου!  Ζήτω η Ελλάς!

Λάντλοου, οι Ελληνες στους Πολέμους του " Άνθρακα 1913-14"

Εκδήλωση

 της μη κερδοσκοπικής «Αποστόλης Μπερδεμπές»,

για την ολοκλήρωση του Ντοκυμανταίρ:

“Λάντλοου, οι Ελληνες στους Πολέμους του " Άνθρακα 1913-14"

Παρουσία και Συζήτηση του MGTVUSA

με την οργανώτρια, Παραγωγό Φρόσω Τσούκα  

και τον Τιμώμενο της βραδυάς, Dan Georgakas

“ Επαναστάτη της Διασποράς" MGTVUSA  

Κεφαλλονίτικο Σπίτι,  6 Ιουνίου, 2015

Mε την υποστήριξη του Συλλόγου "Κέφαλος" Αμερικής, 

Ελληνοαμερικανών κι Ελλήνων Καλλιτεχνών 

και πολλών συμμετεχόντων ομογενών

A.G.A.P.W. Mothers of the Greek Diaspora May 26 2015

www.agapw.org

Photography by: Maria Tolios www.tolios.com

Ο ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΑ 100 ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΗΡΥΚΑ

2015 Easter: Voyage through the Peloponnese by Prof. Catherine Tsiounis